عواقب مصرف بيش از حد غذا در گله هاي مادر گوشتي وجود يک رابطه منفي قوي بين افزايش وزن بدن و کاهش توانايي توليد مثل در مرغهاي مادر گوشتي يکي از مشکلات عمده توليد کنندگان جوجه يکروزه مي باشد بديهي است که اگر به مرغهاي مادر گوشتي اجازه داده شود که به اندازه دلخواه غذا مصرف نمايند ميزان توليد تخم مرغ در آنها کاهش مي يابد تحقيقات اخير در دانشگاه البرتا نشان داده است که توليد سرانه جوجه در مرغهايي که به صورت آزاد تغذيه شده اند تقريبا نصف توليد سرانه مرغهايي است که تحت محدوديت غذايي قرار داشته اند اين مقاله شرحي از اشکالات ناشي از اضافه وزن بر روي فعاليت توليد مثل طبيعي مرغهاي مادر مي باشد . توليد تخم مرغ نتيجه تنظيم دقيق فعاليتهاي توليد مثل است که شامل رشد و بلوغ فوليکول ها در تخمدان و يک مرکز کنترل مي باشد چنانچه تخم مرغ با توالي زماني مشخصي توليد شود نشان دهنده عمکلرد صحيح در سيستم فوق است که وابستگي زيادي به يکديگر ندارند اولين تخم مرغ از يک کلاچ يک تا دو ساعت بعد از شروع نور گذاشته خواهد شد هرتخم مرغ دريک کلاچ کمي ديرتر از روز قبل گذاشته خواهد شد تا روزي که تواتر به پايان رسيده و مرغ يک روز استراحت نمايد مرغهايي که نسبت بالاي تخمگذاري دارندکلاچ طولاني تري دارند يک مرغ مادر ممتاز مي تواند در زمان پيک به طور پياپي 40 تخم مرغ بگذارد براي مرغ لگهورن اين عدد مي تواند به 80 برسد به طور خلاصه وقتي مرغها تخمگذاري خوب داشته و کلاچ طولاني داشته باشند مي توان مطمن بود که دستگاه توليد مثل به خوبي کار مي کند به طور طبيعي تخمدان مرغ حاوي تعدادي فوليکول مي باشد که مراحل مختلف رشد و بلوغ را مي گذارنند تخمدان طبيعي يک مرغ سالم حدودا 5 تا 7 عدد فوليکول بزرگ داشته و تعداد زيادي نيز فوليکول کوچک دارد که بعدا تبديل به فوليکولهاي بزرگ خواهندشد وقتي که مرغهاي مادربيش از حد تغذيه شوند توانايي قابل توجهي براي توليد فوليکول هاي اضافي پيدا ميکنند که مي تواند به 15 عدد فوليکول بزرگ برسد ممکن است ظاهرا تصور شود که اين پديده خوبي است در صورتي که چنين نيست وقتي که مرغهاي مادر بيش از حد تغذيه شوند شانس زيادي براي توليد تخم هاي دو يا سه زرده دارندچنين مرغهايي حتي مي توانند تخمهاي چند زرده زيادي نيز بگذارند ولي چون چنين تخم مرغهايي غير قابل جوجه کشي هستند تعداد کلي تخم مرغ قابل جوجه کشي راکاهش ميدهند همزمان با افزايش رشد تخمدان کاهشي درميزان طبيعي تخمگذاري به وجود مي ايد مرغهاي مادري که اضافه وزن داشته و فاقد محدوديت غذايي هستند تخم هاي خود را در يک کلاچ طبيعي لگن درشبها مي گذارند نامنظم شدن تخمگذاري بدين صورت يکي از آسانترين راههاي پي بردن به عملکرد نامطلوب تخمدان مي باشد وقتي مرغها در قفسهاي انفرادي نگهداري مي شوند ممکن است مرغهايي ديده شوند که در شبانه روز بيش از يک تخم مي گذارند و اين نيز به خاطر تخمگذاري غير طبيعي ونامنظم مي باشد .وقتي مرغها به طورنامنظم تخم مي گذارند تعداد تخم مرغها ي با پوسته ضعيف وتخم لمبه نيزافزايش مي يابد به نظر مي رسد اين مسئله به علت ايجاد وقفه در عمل ترشح کلسيم در محل طبيعي ترشح آن يعني اوتروس مي باشد که به دليل وجود بيش از يک تخم مرغ در اين محل است همچنين آزاد شدن زرده از تخمدان ممکن است با عمل تخمگذاري تخم مرغ قبلي تداخل نمايد اين امر نيز اثرات منفي دارد زيرا تخم مرغهاي با پوسته ضعيف به دليل از دست دادن آب در داخل انکوباتور و مرگ جنين قابل جوجه کشي نمي باشند مشکل ديگر مرغهاي سنگين وزن پايان تخمگذاري در سنين پايين است قابل ذکر است که فوليکول هاي بزرگ اين مرغها به طور کلي تحليل مي روند اين شبيه وضعيتي است که در زمان پرريزي وجود دارد در نتيجه استفاده از رژيم هاي مخصوص پرريزي تعداد فوليکولها به کمترين حد ممکن مي رسند عدم وجود فوليکول يعني عدم وجود تخم مرغ 10 روز يابيشتر طول مي کشد که توليد تخم مرغ از سطح فوليکول صفر شروع به افزايش نمايد . وقتي مرغها اضافه وزن دارند توليد جوجه نيز همانند ساير عوامل بالا ، که انعکاسي از کاهش توليد تخم مرغ است کاهش مي يابد مطالعات اخير در دانشگاه آلبرتا نشان داده است که باروري درمرغهاي واجد تغذيه آزاد به حد قابل ملاحظه اي کمتر از مرغهايي است که به صورت محدود تغذيه شده اند علت اين امر به طور قطع تعيين نشده است اما ميتواند به اين دليل باشد که افزايش چاقي مرغها سبب کاهش ذخيره سازي اسپرماتوزوئيد مي گردد و يا مي تواند به اين دليل نيز باشد که محل عبور طبيعي اسپرماتوزوئيد ها به انتهاي ديگر اويدوکت مي تواند به وسيله عبور تخم مرغهايي که در راه حرکت به طرف پايين اويدوکت هستند مسدود شوداگر باروري مرغهاي مادر که در روي بستر نگهداري مي شوند پايين آيد اين امر ممکن است ناشي از افزايش جفتگيريهاي ناموفق در اثر افزايش وزن ومشکلات فيزيکي جفتگيري باشد بايد توجه داشته باشيم که همه جفتگيريها کامل نيست و با افزايش سن ، نسبت جفتگيريهاي ناموفق افزايش مي يابد همچنين مشاهده شده است که ماندگاري جنين در مرغهاي واجد تغذيه آزاد کمتر بوده است اولين تخم مرغ يک کلاچ نسبت به تخم مرغهاي بعدي ، احتمال بيشتري براي مرگ و مير در انکورباتور دارد که اين به علت پير شدن اووسيت ماده قبل از باروري مي باشد بايد توجه داشت که تخم مرغ تازه گذاشته شده 24 تا 26 ساعت را در انکوباتور طبيعي طي کرده است لذا تغيير اين زمان در اويدوکت ميتواند يکي از عوامل مرگ جنين باشد مرغهايي که به طور نامرتب تخمگذاري مي کنند نيز وضعيتي مشابه تخمگذاري با کلاچ کوتاه نشان مي دهند تمام مشکلات فوق دررابطه با اضافه وزن مرغهاي مادر گوشتي تاکيدي بر کنترل جدي وزن اين گونه مرغها است اختلافات قابل ملاحظه وزني در گله هاي مرغ مادر بسيار مهم است لذا اگر چه ميانگين وزن گله يک هدف مهم است ولي به تنهايي کافي نيست سوال مهم ديگر اين است که چه درصدي از پرندگان دراطراف ميانگين وزني گله قرار دارند يکنواختي گله يکي از مهمترين و بحراني ترين عوامل مديريتي در گله هاي مرغ مادر مي باشد . فصلنامه چکاوک – مهندس شاهين ماکويي و دکتر فريد اکرمي