مقدمه:

پرورش طیور یکی از سریع ترین و اقتصادی ترین منابع تامین پروتئین انسانی به حساب می آید. طی چند دهه گذشته پیشرفت های وسیعی در بهبود ظرفیت تولیدی جوجه های گوشتی از طریق بهبود ژنتیکی، تغذیه، جایگاه پرورش، مدیریت و کنترل بیماری ها انجام شده است. این پیشرفت ها و پیشرفت هایی نظیر آن، به کاهش هزینه های پرورش جوجه گوشتی کمک می کنند.در گذشته مطالعات مختلفی برای پرورش متمرکز جوجه های گوشتی بر روی بستر و در قفس به انجام رسیده است. محققان با پرورش جوجه ها در دوره آغازین در یک سیستم و انتقال جوجه ها در دوره های رشد به سیستم پرورش دیگر سعی در بهبود کارایی سیستم پرورش جوجه های گوشتی داشته اند.

برای مثال آقای Driha و همکارانش(1983) جوجه ها را در اواسط دوره پرورش از قفس به بستر منتقل نمودند و اثر مثبت این کار را در افزایش راندمان تولید جوجه های گوشتی گزارش کردند. بعکس آقایانMelnik و Bisk (1980) همین نتایج مثبت را در حالت انتقال جوجه ها از بستر به سیستم قفس گزارش نمودند. در همین رابطه یک بررسی در کشور پاکستان به انجام رسید که در ذیل نحوه انجام و نتایج حاصل از آن ارائه شده است.

نحوه انجام آزمایش:

در این آزمایش 144 جوجه یک روزه از سویه هوبارد در دو گروه 72 قطعه ای بصورت تصادفی تقسیم شدند. در گروه اول جوجه ها در قفس و در گروه دوم بر روی بستر پرورش یافتند. تراکم جوجه ها در بستر 10 قطعه در متر مربع و در قفس 20 قطعه در متر مربع بود و خوراک بصورت نامحدود در اختیار هر دو گروه قرار گرفت. در روز 15 پرورش 24 قطعه جوجه از بستر به قفس منتقل شد و همزمان 24 قطعه جوجه از قفس به بستر انتقال یافت. به این ترتیب از این تاریخ به بعد جوجه های موجود در قفس و بستر شامل دو گروه قدیمی(48 قطعه) و جدید(24 قطعه) بود. در روز 29 پرورش نیز 24 قطعه جوجه دیگر از بستر به قفس و بصورت همزمان از قفس به بستر انتقال یافت. از این زمان به بعد جوجه ها در بستر و قفس شامل سه گروه 24 قطعه ای بودند که از روز اول، پانزدهم و بیست و نهم پرورش به سیستم قفس یا بستر وارد شده بودند. به این ترتیب جوجه ها تا پایان 8 هفتگی با جیره یکسان و شرایط یکسان پرورش یافتند و رکورد وزن، مصرف خوراک و تلفات آنها ثبت گردید. پس از تجزیه و تحلیل اطلاعات عملکرد جوجه ها در گروه های مختلف با هم مقایسه و نتایج ذیل حاصل شد.

نتایج:

1- وزن بدن نتایج نشان داد که جابجایی جوجه ها از بستر به قفس و برعکس اثر معنی داری بر افزایش یا کاهش وزن آنها نداشته است. هرچند که وزن جوجه هایی که در اواسط دوره از بستر به قفس منتقل شده بودند، اندکی نسبت به جوجه هایی که از قفس به بستر انتقال یافته بودند، بیشتر بود. اما کیلو گرم جوجه پرورش یافته در هر متر مربع از سالن در سیستم قفس بصورت فوق العاده ای نسبت به سیستم بستر بیشتر بود. این نتایج در جدول1 ارائه شده است.

2- مصرف خوراک هرچند که مصرف دان جوجه های پرورش یافته در قفس نسبت به سیستم بستر اندکی بیشتر بود، اما مقایسات آماری نشان داد که بین جوجه های گوشتی پرورش یافته در بستر و سیستم قفس و حتی جوجه هایی که در طول دوره بین دو سیستم جابجا شدند، هیچ تفاوت معنی داری وجود نداشت. شاید دلیل آنکه مصرف خوراک جوجه ها در قفس اندکی بیشتر بوده است، به بالاتر بودن افزایش وزن آنها در قفس مرتبط باشد. جدول1: مقایسه عملکرد جوجه های گوشتی در قفس و بر روی بستر. سیستم پرورش صفات مورد بررسی قفس بستر وزن بدن(کیلوگرم) 2 91/1 خوراک مصرفی(کیلوگرم) 46/4 43/4 ضریب تبدیل خوراک 23/2 32/2 نسبت لاشه به وزن زنده(درصد) 9/68 6/67 تولید گوشت(کیلوگرم در متر مربع) 2/29 5/13

3- ضریب تبدیل خوراک نتایج نشان داد جوجه هایی که در اواسط دوره از بستر به قفس منتقل شدند، دارای ضریب تبدیل خوراک بهتری نسبت به جوجه هایی بودند که از قفس به بستر انتقال یافتند. بطورکلی ضریب تبدیل جوجه های پرورش یافته در قفس نسبت به جوجه های پرورش یافته بر روی بستر مناسب تر بوده و حدود 1/0 کمتر بود. شاید یکی از دلایل ضریب تبدیل بهتر جوجه ها در قفس به جابجایی کمتر آنها نسبت به سیستم بستر مربوط باشد.

4- نسبت لاشه به وزن زنده نسبت وزن لاشه به وزن زنده پرندگان در سیستم قفس 9/68 درصد و در سیستم بستر 6/67 درصد بود. هرچند نسبت لاشه به وزن زنده در جوجه های پرورش یافته در قفس در مقایسه با جوجه های پرورش یافته بر روی بستر اندکی بیشتر بود، اما این تفاوت ها ناچیز بوده و به لحاظ آماری معنی دار نبود. 5- درصد تلفات بیشتر تلفات گله در سن 7 و 8 هفتگی مشاهده شد. با این حال تلفات کلی پرنده ها در هر دو سیستم قفس و بستر بسیار اندک بوده و تفاوتی بین دو سیستم قفس و بستر از این نظر مشاهده نشد.

6- راندمان اقتصادی میانگین کیلوگرم گوشت تولید شده در متر مربع سالن، در پرورش قفس 2/29 کیلو گرم و در بستر 5/13 کیلو گرم بود که این تفاوت بسیار قابل توجه و معنی دار بود. این موضوع به تراکم بیشتر پرندگان در سیستم قفس نسبت به سیستم بستر و افزایش تعداد جوجه در هر متر مربع از سالن مربوط می شود. نتیجه گیری کلی: بر اساس نتایج این بررسی، پرورش جوجه های گوشتی در قفس نسبت به پرورش آنها بر روی بستر باعث استفاده بهینه از مساحت سالن پرورش شده و علاوه بر اینکه کیلوگرم گوشت تولید شده از هر متر مربع سالن افزایش می یابد، راندمان مصرف خوراک جوجه ها در سیستم قفس بهبود یافته و در عین حال این سیستم تاثیری در افزایش تلفات و حذف جوجه ها ندارد. البته استفاده از سیستم قفس نیازمند سرمایه گذاری اولیه بیشتری است و در این سیستم پرورش رعایت برخی ملاحظات و انجام برخی پیش بینی ها لازم است که برای اطلاع بیشتر باید به منابع علمی موجود در این زمینه مراجعه شود.

منابع:

Athar,M.A., E,Pervez., N,Asghar., A.A,Mian and V,Zoyfro. 1990. Effect of cage and floor rearing and their mutual transfer on the performance of broiler chicken. Pakistan J. Agric. Res. Vol. 11 No.3.pp: 192-196.

مهدی خجسته کی
مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم