هدف پرورش دهنده جوجه گوشتي توليد گله اي يکنواخت و خوب رشد يافته با کمترين هزينه ممکن مي باشد در اين معامله يکنواختي گله نقش مهمي در دست يابي به بالاترين سود ايفا مي نمايد. اغلب مرغداران گلايه دارندکه 20 درصد گله آنها تنها 4/1 کيلوگرم وزن داشته: حال آنکه 80 درصد آنها 8/1 کيلوگرم مي باشند. تحت اين شرايط مرغداري که داراي گله اي شامل 1000 پرنده است. 80 کيلوگرم وزن زنده را از دست مي دهد.

چه گله اي يکنواخت است؟

در يک گله طبيعي جهت داشتن يکنواختي مطلوب، تقريباً 75 درصد نرها و 78 درصد ماده ها مي بايست در دامنه 10 درصد ميانگين وزني هر يک از جنس ها قرار گيرند از آنجايي که وزن نرها بالاتر مي باشد. تنوع وزن آنها بيشتر مي باشد، ليکن بسياري از گله ها به اين درجه از يکنواختي نمي رسند در حاليکه سايرين بهتر مي باشند.

عوامل مسئول عدم يکنواختي کدامند؟

حقيقتاً غير يکنواختي از چه زماني آغاز مي شود؟

نحوه پيشگيري از آن چگونه است؟

ده عامل ايجاد کننده غيريکنواختي عبارتند از :

1* اختلافات جنس نر و ماده

2* يکنواختي وزن جوجه ها هنگام تحويل

3* دهيدراسيون اوليه

4* دماي نامناسب دوره پرورش اوليه

5* فقدان تهويه

6* تغذيه انتخابي

7* تراکم زياد گله

8* ناکافي بودن فضاي آبخوري و دانخوري

9* کيفيت خوراک

10* بيماري

90درصد از اين عوامل تحت کنترل مرغدار مي باشد.

زمان شروع غيريکنواختي

غيريکنواختي ساعاتي پس از ورود جوجه ها به سالن پرورش آغاز مي شود. آميخته هاي گوشتي امروزي طي 6 هفته به وزن 2 کيلوگرم مي رسند به طور طبيعي وزن اوليه جوجه ها جهت رسيدن به اين مقدار بايستي طي هفته اول پرورش چهار برابر گردد. با توجه به سرعت (بالاي) رشدمشکل يکنواختي خيلي زود مي تواند بدتر شود، لذا با تشخيص آن مي بايست هرچه سريع تر برطرف شود.

دست يابي به گله هاي يکنواخت

توجه مختصر به عوامل ايجاد کننده غير يکنواختي مي تواند مرغدار را جهت شناسايي اين مشکلات و اعمال روشي جهت بهبود يکنواختي گله کمک نمايد.

تفاوت هاي جنس نرو ماده: طبيعت موجب شده است جوجه هاي گوشتي نر در مقايسه با جنس ماده در سن 6 تا 7 هفتگي 150 تا 200 گرم سنگين تر باشند. همچنين طبيعت نسبت تقريبي 50 درصد بين جنس نر و ماده را حفظ مي نمايد. برخي مواقع مرغداران گلايه دارند که تعداد بيشتري ماده و تعداد کمتري نر دريافت مي کنند لازم است بدانيم که هيچ کارخانه جوجه کشي جوجه هاي گوشتي هچ شده خود را تعيين جنس نمي نمايد، مگر در مواقع خاص که از آنها خواسته شود. از آنجا که رشد اوليه تاج بسيار آهسته مي باشد برخي مواقع تمايز بين نر و ماده درآميخته هاي گوشتي سريع الرشد مشکل مي باشد. غيريکنواختي طبيعي( 5 تا 8 درصد ) در نژادهاي گوشتي با سرعت پر درآوري آهسته را مي توان از طريق تعيين جنسيت و پرورش جداگانه جوجه هاي تحويلي در مزرعه کاهش داد.اين امر به خصوص در گله هاي بزرگ با تراکم بالا سودمند مي باشد؛ زيرا مي توان در سن 7 هفتگي خروس هايي که به طور جداگانه پرورش داده مي شوند را برداشت نموده ، طي هفته 6 فضاي بيشتري دراختيار ماده ها قرار داد.

1) يکنواختي وزن جوجه ها هنگام تحويل :هنگامي که کارخانه جات جوجه کشي سفارش گله بزرگي از جوجه گوشتي را دريافت مي نمايند معمولاً براي آنها اين امکان وجود ندارد که ؟؟؟؟؟ از تخم مرغ هاي يک گله تامين نمايند. اختلاف هاي موجود در وزن تخم مرغ مي تواند به تفاوت در وزن جعبه هاي جوجه منجر شود. بنابراين مرغدار مي تواند آنها را به صورت جداگانه پرورش دهد. پرورش جداگانه جوجه هاي دريافتي از کارخانه جوجه کشي که داراي اندازه هاي متفاوتي مي باشند، اولين گام در دستيابي به گله يکنواخت مي باشد.

3) دهيدراسيون اوليه : هنگامي که جوجه ها پس از يک دوره طولاني جابجايي به ويژه در مناطق داراي آب و هواي گرم، به مزرعه مي رسند. به آساني دهيدراته ( ؟؟؟؟؟) مي شوند. بيش از 70 درصد وزن جوجه را آب تشکيل مي دهد. و دهيدراسيون مي تواند وزن آنها را به طور معني داري کاهش دهد. جوجه ها بلافاصله پس از رسيدن مي بايست آب حاوي الکتروليت و گلوکوز دريافت نمايند. دريافت آب توسط تمام جوجه ها به محض رسيدن به مزرعه داراي اهميت مي باشد.

جوجه هايي که پس از تاخير آب دريافت مي نمايند از افت اوليه (وزن) آسيب ديده، غيريکنواختي مي تواند طي يکي دو روز مشاهده شود. جهت اطمينان از اينکه تمام جوجه ها بلافاصله آب دريافت نمايند دو کار توصيه مي شود:

- فرو بردن نوک هريک از جوجه ها درآب ؛ پيش از قراردادن آنها در زير مادر مصنوعي

- افزايش 50- 100 درصد تعداد طبيعي آبخوري ها براي 4-5 ساعت ابتدايي. غذا مي تواند پس از اين دوره در اختيار جوجه ها قرار گيرد.

4) دماي نادرست مادر مصنوعي :از آنجايي که جوجه ها فاقد پر مي باشند قادر به تنظيم دماي بدن نبوده و گرماي مادر مصنوعي « آنها را » گرم نگه مي نمايد.

دماي 35 درجه سانتي گراد در سطح بستر براي هفته ابتدايي لازم مي باشد. اين دما در سطح مي بايست تا سن 3 هفتگي حدود 8/2 سانتي گراد در هر هفته کاهش يابد. علاوه بر اين حرارت مي بايست به طور يکنواخت روي تمام جوجه ها پخش شود. ولي با توجه به استفاده مرغداران از تعداد ناکافي لامپهاي تنگستني که نور بيشتري نسبت به گرما توليد مي کنند اغلب اوقات توزيع حرارت يکنواخت نبوده در نتيجه برخي جوجه ها سرما خورده، شروع به لرزيدن يا جمع شدن به دور هم نموده، غذا نخورده و وزن از دست مي دهند. که به از دست رفتن يکنواختي اوليه منجر مي شود.

جهت پيشگيري از اين امر مطمئن شويد که ترتيب مادرهاي مصنوعي به صورت زير مي باشد:

- حداکثر 250 جوجه مي بايستي در شعاع نرده مادر مصنوعي پرورش داده شوند.

- 18 عدد لامپ 250 وات مادون قرمز را در 18 قسمت جداگانه در بالاي بستر استفاده نمايند.به طور جايگزين مادرهاي گازي شرايط پرورش عالي فراهم نموده و کمکي در کاهش غير يکنواختي هستند.

جهت کسب اطمينان از صحت دماي فراهم شده از دماسنج روي حفاظ مادر استفاده نمايند.

از بالا نبودن دما مطمئن شويد، زيرا اين امر مي تواند موجب دهيدارسيون شود.مادر گازي روش بسيار موثري جهت تامين دماي مناسب پرورش مي باشد. دو راه براي انجام اين کار وجود داد:

- هريک از چهارحفاظ مادر با شعاع چهار متر که داراي 250 قطعه جوجه هستند مي تواند توسط يک مادر مصنوعي گازي با ظرفيت 100 قطعه گرم شود. اين وسايل سرويس دهي را آسانتر مي نمايد. پس از هفته اول مي توان دو حفاظ را با يکديگر ادقام نمود. و در روز دهم هر چهارتا را باهم يکي نمود.

- يک طرف سالن پرورش را مي توان حصار نصب نمود و گوشه هاي اطراف محوطه را با تعداد مناسبي از مادر هاي گازي گرم نمود. فضاي اختصاصي داده شده به هر پرنده طي هفته اول 023/0 متر مربع بوده و به تدريج « با افزايش سن» زياد خواهد شد.

5) فقدان تهويه: هنگامي که جوجه ها به صورت گروهي پرورش داده مي شوند، دي اکسيد کربن و آمونياک آزاده شده بايستي خارج و هواي تازه داخل شود. اين امر مي تواند از طريق بازنمودن بخش بالايي پرده جهت فراهم نمودن تخليه صحيح (مناسب) انجام بگيرد. تنفس اوليه آمونياک مي تواند آسيب جدي به دستگاه تنفس وارد نموده، موجب عفونت هاي بعدي شود. برخي جوجه ها در مقايسه با سايرين بيشتر تحت تاثير قرار گرفته، موجب غير يکنواختي مي شوند.مقدار مناسب هواي تازه که اکسيژن کافي براي رشد را فراهم مي آورد ضروري مي باشد.

6) تغذيه انتخابي : به طور غريزي جوجه ها ذرات بزرگتر و خوشخوراکتر غذا را برداشت مي نمايند. آغاز تغذيه جوجه ها با ذرت خرد شده بايستي کنار گذارده شود، زيرا موجب تغذيه ي انتخابي خوراک شده ، از اين رو جوجه ها يک جيره نامتعادل دريافت مي نمايند که موجب کاهش يکنواختي مي گردد. تغذيه جوجه ها از روز نخست بايستي با جيره ي آغازين يا پيش آغازين شروع شود.

7) تراکم گله :مرغداران اغلب سعي در افزايش تعداد پرندگان نگه داري شده دريک فضاي مشخص سالن دارند. افزايش تراکم گله رويه ناشي از تنگ نظري بوده، زيرا موجب ايجاد رقابت براي فضاي بستر و نيز آبخوري و دانخوري و نيز کاهش ميزان هواي تازه قابل دسترس در سالن مي گردد. هرگونه رقابت براي فضا مي تواند يکنواختي گله را تحت تاثير قرار دهد. پرندگان ضعيف تر آسيب خواهند ديد و مرغدار متضرر خواهد شد. تراکم گله همچنين باعث استرس در پرندگان شده، از اين رو اشرشياکولي که ميکروارگانيسم همزيست در روده مي باشد، تحريک گرديده موجب بروز بيماري هاي پيچيده نظير CRD گرديده، و متعاقب آن يکنواختي گله را متاثر خواهد ساخت.مطمئن شويد که جوجه هاي گوشتي در سالن هاي باز تا سن 4 هفتگي و پس از آن به ترتيب 04/0 و 09/0 متر مربع فضا در اختيار داشته باشند.

8) فضاي ناکافي آبخوري و دان خوري :معمولاً دو دانخوري آويز به ازاي هر 100 پرنده در نظر مي گيرند اين تعداد در 10 سال پيش مي توانست براي جوجه هاي داراي رشد نستباً پايين مناسب باشد. آميخته هاي گوشتي امروزي نيازمند دسترسي مستمر به غذا هستند. تمام پرندگان بايستي همزمان قادر به مصرف غذا از دانخوري ها باشند. تجربه نشان داده است که با هشت دانخوري به ازاي 100 پرنده نتايج مربوط به وزن و يکنواختي عالي مي باشد.

افزايش سرمايه اوليه مي تواند با يک جوجه ريزي کم جبران شود. آب ماده مغذي بسيار مهم؛ بويژه در آب و هواي گرم مي باشد. هر نوع رقابت براي فضاي آبخوري مي تواند به دهيدراسيون پرندگان ضعيف و فقدان يکنواختي منجر شود. نسبت به دسترسي مستمر تمام پرندگان به آب خنک و پاکيزه اطمينان کسب نمايد.

9) کيفيت خوراک: يک مرغدار مي تواند بهترين جيره غذايي را در دنيا داشته باشد. اين امر عملي نمي گردد مگر اينکه بتواند نسبت به تهيه مواد اوليه مرغوب ؛ خرد نمودن آنها به اندازه مناسب و مخلوط صحيح آنها اقدام نمايد. ساخت خوراک يک هنر و دانش است. و توسط کارشناسان به خوبي انجام مي گيرد. فقر کيفيت خوراک ناشي از هريک از عوامل فوق مي تواند موجب جيره اي نامتعادل ، تغذيه انتخابي، و احتمالاً بيماري شود.

اينها عواملي هستند که مي توانند يکنواختي و رشد را به طور جدي تحت تاثير قراردهند.

10) بيماري: هرگونه بيماري مي تواند موجب از بين بردن يکنواختي گله شود. همگام با خروج جوجه هاي سالم از جوجه کشي بيماري؛ بخصوص عفونت دستگاه تنفس مي تواند درست از مرحله حمل به بعد ضربه خود را وارد نمايد.

پرورش چند سني در يک مزرعه احتمال بيماري را چند برابر مي نمايد. مشخص شده است زماني که بيماري در 20 درصد گله آشکار مي شود ديگر پرندگان در حال مبارزه با عفونت به شکل تحت باليني مي باشند. بيماري پرندگان مختلف را به ميزان متفاوتي تحت تاثير قرار مي دهد. مصرف آب و غذا کاهش مي يابد؛ افزايش وزن متوقف شده يا حتي کاهش مي يابد. و به طور کلي گله را غير اقتصادي مي نمايد.

پيشگيري از بيماري نسبت به درمان برتري داشته و پرورش به صورت همه پر – همه خالي، «رعايت اصول» امنيت زيستي و تغذيه صحيح ، همچنين برنامه واکسيناسيون مي تواند از بيشتر بيماريها پيشگيري نمايد. هدف بايستي زنده ماني 98 درصد باشد. و بدين منظور بايستي در بررسي اثر برنامه پيشگيري از بيماري، نتايج واقعي مورد استفاده قرار بگيرد.

مترجم: مهندس عليرضا شهاب
تهيه و تنظيم: مرکز مشاوره تخصصي طيور