الف)ضدعفوني کردن سالنهاي مرغداري

مرحله يک: تخليه کود حاصل و حمل و نقل آن

مرحله دو: کليه تجهيزات و لوازم از قبيل دان خوري، آبخوري، و غيره... از سالن هاي خارج و جهت شستشوي و ضدعفوني به محوطه خارج از سالن منتقل گردد.

مرحله سه: با استفاده از آب گرم (با فشارقوي کليه قسمت هاي سالن ها از قبيل کف، سطوح داخلي و خارجي ديوارهاي سالن؛ پشت بام و ساير تاسيسات (کارخانه تهيه دان ؛ انبارها، دفتر کار؛ اطاق نگهباني و ...) در مرغداري از کود، پر، و گردو و خاک کاملا پاکيزه گردد.

مرحله چهارم: درمرحله دوم شستشوي استفاده از صابون مايع به عنوان پاک کننده توصيه مي گرددلازم به ذکر است که استفاده از صابون مايع اثر ضدعفوني کننده ها را بر اجرام ميکروبي و ويروسي و قارچي افزايش مي دهد.

مرحله پنجم: مسدود نمودن هرگونه سوراخ، درز و برطرف نمودن خرابي هاي موجود در سطوح سالن ها و ساير تاسيسات و رفع پارگي هاي توري و پنجره ها در اين مرحله الزاميست.

مرحله شش: شعله دادن کف و ديواره هاي سالن از داخل و خارج تا ارتفاع 5/1 متر

مرحله هفت: ضدعفوني کليه سطوح(کفف سقف، ديوارها پشت بام)

مرحله هشت: شستشوي و ضدعفوني سيستم تهويه، سيستم هاي برق و سيستم فاضلاب

مرحله نهم: پس از پايان مرحله هشتم کليه درب ها و پنجره هاي سالن ها و ساير تاسيسات تا ضدعفوني نهايي براي جلوگيري از ورود احتمالي موش و يا افراد غير مسئول بايد بسته نگه داشته شود.

ب: شستشوي و ضدعفوني لوازم و تجهيزات

مرحله يک: کليه لوازم و تجهيزات مرغداري از قبيل دان خوري و آبخوري و آنهايي که قابل شستشوي مي باشند به خارج از سالن ها منتقل گردد و مي بايست در مرحله اول براي مدت 24 ساعت در آب گرم غوطه ور گردند.

مرحله دو: پس از گذشت 24 ساعت لوازم فوق مجددا با آب گرم شسته و سپس با ماده ضدعفوني به داخل سالن ها و ساير تاسيسات مربوطه منتقل و نصب مي گردند.

پ : شستشوي و ضدعفوني محوطه

مرحله يک: سطوح آسفالته و بتوني محوطه مرغداري پس از شستشوي سالن ها با آب فشارقوي مي بايست کاملا تميز گردند.

مرحله دو: کليه سطوح مطرح شده در مرحله يک و همچنين سطوح مطرح شده در مرحله يک و همچنين سطوح خاکي و ... مي بايست شعله داده شوند.

مرحله سه: آهک پاشي سطوح غيرقابل شستشوي محوطه مرغداري پس از انتقال لوازم و تجهيزات مرغداري به داخل سالن ها انجام پذيرد.

مرحله چهار: اسپري ماده ضدعفوني کننده با توجه به مواد ضدعفوني کننده بر روي سطوح آسفالت شده و بتوني محوطه مرغداري الزاميست.

مرحله5: تعويض محلول ضدعفوني کننده حوضچه هاي ضدعفوني در مدخل درب ورودي مرغداري و سالن ها پس از شستشوي سالن ها الزاميست

*تذکر: لازم به ذکر است که محلول هاي ضدعفوني موجود درحوضچه هاي ضد عفوني هفته اي يکبار تعويض گردند.

چ: شستشوي و ضدعفوني لوله ها و مجاري آب

1- کليه مخازن آب آشاميدني طيور تخليه و مخازن با يک برس فلزي کاملاً تميز گردد.

2- قبل از شروع استفاده از بخار فرمالين بايد کليه پنجره و هواکش ها و کليه نقاطي که امکان دارد خروج بخار از آنها وجود دارد بسته شوند.

3- کليه وسايل و تجهيزات در سالن نصب و بستر (پوشال) را آماده مي کنيم.

4- سالن را به حد 30-40 درجه سانتيگراد گرم نموده و از فرمالين 40% تجاري به ميزان 40 سي سي جهت هرمترمکعب فضا را باهم حجم آن آب آشاميدني مخلوط وسپس محلول آمده شده را در چند ظرف فلزي ودرطول سالن قرار مي دهيم محلول را به وسيله حرارت دادن،گرم تا بخارفرمالين حاصل آيد.

5- پس از استفاده ازبخار فرمالين به مدت 24 ساعت از باز نمودن درها و پنجره هاي سالن ها و ساير تاسيساتي که به اين شکل ضدعفوني مي گردند خودداري به عمل آيد.

6- درصورتي که جهت ضدعفوني سالن ها از ترکيب کردن پرمنگنات بامحلول فرمالين استفاده گردد، به ميزان 20 گرم پرمنگنات و 40 سانتي متر مکعب فرمالين جهت هر متر مکعب فضا لازم مي باشد درصورتي که درجه حرارت سالن کمتر از 21 درجه سانتي گراد و رطوبت نسبي آن کمتر از 65% باشد تاثير گاز فرمل بر روي اجرام بيماريزا به شدت کاهش مي يابد.

توجه:

1/ کفش و لباس کارگران؛ کيسه هاي دان خالي شده و هرگونه وسيله به کار رفته در دوره قبل مي بايست شسته و ضدعفوني گردند.

2/ سطح کيسه هاي محتوي دان باقيمانده از دوره قبل مي بايست با محلول فرمالين 5% ضدعفوني گردند.

3/ در پايان هردوره پرورش طعمه گذاري به منظور از بين بردن موش هاي داخل مرغداري ضروري است.

عمليات ضدعفوني در شرايطي که در دوره قبل يک بيماري وجود داشته باشد.

1/ تمامي فاکتورهاي ذکر شده در عمليات ضدعفوني شرايط عادي بايد رعايت شود

2/ از ضدعفوني کننده هاي موثر بر عامل بيماريزاي سري قبل با علظت زياد در ضدعفوني سالن ها استفاده شود.

3/ در صورت لزوم؛ خال نگه داشتن سالن ها به مدت توصيه شده در کنترل آن بيماري موثر است.

4/ ضدعفوني تمامي محوطه مرغداري به وسيله سمپاش هاي موتوري با دز بالاي ماده ضدعفوني کننده موثر صورت پذيرد.

روش بخار دادن (با غلظت x1)

40 سي سي فرمالين +20 گرم پرمنگنات پتاسيم براي هر 8/2 مترمکعب کافي است:

1) جهت خنثي سازي گاز فرمالدئيد در صورت لزوم بايد از هيدورکسيد آمونيوم 29-26 به ميزان 40 سي سي با علظفت x1 استفاده شود.

2) در زماني که جوجه در داخل هچري مي باشد و مجبور به گاز دادن درهچري مي باشيم مي بايست بلافاصله بعد از استفاده از غلظت ياد شده در مدت زمان لازم (که در جدول مربوط ذکر شده است) جهت از بين بردن هرچه سريعترگاز موجود در فضا علاوه بر استفاده از هواکش هاي موجود هچر بايد از هيدروکسيد آمونيوم 29-26 درصد جهت خنثي سازي گاز استفاده گردد.

عوامل موثر در ميزان تاثير مواد ضدعفوني کننده ها

1/ غلظت ماده ضدعفوني کننده: ماده ضدعفوني کننده بايد با غلظت مناسب مصرف شود. استفاده از غلظت پايين احتياج به مدت زمان بيشتري جهت از بين بردن اجرام عفوني دارد.

2/ درجه حرارت: به طورکلي مواد ضدعفوني کننده در درجه حرارت بالاتر، سريعتر بر روي اجرام عفوني اثر ميگذارند. به عنوان مثال فرمالين در دماي کمتر از 15 درجه سانتيگراد تاثير ندارد.

3/ تاثير مواد آلي: موادي که بايد ضد عفوني شوند بايد عاري از مواد آلي نظير مدفوع و فضولات باشند زيرا ممکن است موادضدعفوني کننده با مواد آلي ايجاد ترکيباتي نمايند که خاصيت جرم کشي نداشته باشند.

4/ تاثيرترکيبات خنثي کننده ضدعفوني کننده هاي کاتيوني به وسيله ضدعفوني کننده هاي آنيوني خنثي مي شوند. ترکيبات چهارتايي آمونيوم در دسته پاک کننده هاي کاتيوني است که به وسيله صابون که در دسته پاک کننده هاي آنيوني است کاملاً خنثي مي شود بنابراين در صورتي که بخواهيم ترکيبات چهارتايي آمونيم گازفرمل را خنثي مي نمايد.قراردادن مقداري آمونيم در مناطقي که جهت ضدعفوني از فرمالين استفاده مي وشد خيلي سريع بوي بد فرمالين را برطرف مي نمايد.

مواد ضدعفوني کننده چگونه عمل مي کنند.

مواد ضدعفوني کننده بسته به نوع ارگانيسمي که با آن روبرو مي شوند توانايي هاي مختلفي دارند. ارگانيسم هاي باکتريايي، اغلب ضد عفوني کننده ها ميکرب کش هستند، ولي بعضي فقط سيکل زندگي باکتري را مختل مي کنند(باکتريوستاتيک) تعداد زيادي از مواد ضد عفوني کننده از رشد باکتري هاي گرم مثبت جلوگيري مي کنند. در حاليکه که بعضي ديگرباکتري هاي گرم منفي را غيرفعال مي نمايند. يک ضدعفوني کننده مي تواندبا يک غلظتي کمترمختل کننده سيکل زندگي باکتري مي باشد.

ارگانيسم ويروسي: ويروس ها براي ضد عفوني کننده ها ايجاد اشکال مي نمايند، چون تا زماني که ويروس ها و سلولهاي ميزبان هستندتحت تاثير قرار نمي گيرند. اغلب ضدعفوني کننده ها به ميزان جزئي ويروس ها را فعال مي نمايند. براي غيرفعال کردن ويروس ماده ضد عفوني کننده بايد پروتئين اطراف اسيدنوکلئيک (مواد ژني)را از هم بگسلد، اگر فقط پوشش ويروس (ونه محتويات آن)تخريب گردند، اسيد نوکلئيک ويروس مي تواند وارد سلول ميزبان شده و مجدداً فعال گردد.

ارگانيسم قارچي، ضدعفوني کننده هايي که در هچري ها و مرغداري ها استفاده مي شوند خواص قارچ کشي وجلوگيري کننده از رشد قارچ را دارند همچنين بايد قابليت تخريب و يا غيرفعال کردن اسپورهاي قارچي را نيز داشته باشند. ولي ارگانيسم هاي قارچي به سختي از بين مي روند و اغلب قارچ کش ها براي قارچ ها ارگانيسم هاي قارچي به سختي از بين مي روند و اغلب قارچ کش ها براي قارچ ها تنها به عنوان سم عمل مي کنند و سلول هاي قارچي را نابود نمي سازند.

ارگانيسم هاي تک ياخته اي، بعضي از انگل هاي تک باخته اي (ولي نه همه آنها)بخشي از سيکل زندگي خود را در خارج از بدن ميزبان مي گذرانند. بنابراين بايد بايد در دوران غير فعال بودن آنها به وسيله بعضي از ضدعفوني کننده هايي که بر اين ارگانيسم ها موثرندبه آنها حمله ور شد که معمولا در اين هنگام بيشترين مقاومت را دارند. تعداد کمي از مواد ضدعفوني کننده بر ضد ارگانيسم هاي تک ياخته اي طيور مفيد هستند. اگر چه چندين ترکيب شيميايي به اين منظور استفاده مي شوند ولي علظت و قيمت آنها استفاده از آنها غير قابل مصرف مي کند.

مواد شيميايي مورد استفاده به عنوان ضد عفوني کننده

مواد شيميايي که بر اساس ضدعفوني کننده سطح مصرف مي شوند. تاثيري بسيار متنوع دارند شايد مواد ضدعفوني کننده بر اساس اجزاء تشکيل دهنده دسته بندي شوند، ولي عوامل متعددي برقدرت آنها موثرند که تمام اينها بايد شناخته شوندتا از تاثير طبيعي ماده ضدعفوني کننده آگاه باشيم.

کروزول و اسيد کرسيليک : کروزول و اسيد کرسيليک مايعات زرد و قهوه اي رنگ مشتقات زعال سنگ قير اندود هستند بوي زننده اي داشته و تحريک کننده پوست هستند و وقتي آب به آنها اضافه شود، شيري رنگ مي شوند ولي عمل جرم کشي بسيار با ارزشي دارند انواع گوناگون آنها ممکن است به جوجه هاي يک روزه صدمه بزند.

اينها بر ضد ميکروب هاي گرم منفي و گرم مثبت اغلب قارچ ها و بعضي ويروس ها موثر هستند با آنيون ها (ترکيبات يونيزه) سازگار هستند ولي با ترکيبات غير يونيزه سازگاري نداشته و در محيط با ph اسيد بهترين عمل را دارند. اين مواد در مرغداري بيش از هچري مورد استفاده دارند، کروزول يا متيل فنل ( ) مي تواند براي ضدعفوني کف ها و يا سطوح سالن و وسايلو حوضچه هاي ورودي سالن و وسايل و حوضچه هاي ورودي سالن استفاده شوند.

2- فنل ها: اين ترکيبات از مشتقات زعال سنگ قير اندود هستند که اساس آن را اسيد کريوليک ( ) تشکيل مي دهند مواد مشابه مصنوعي نيز در اين طبقه بندي قرار مي گيرند. فنل يک بوي خاص دارد در حضور آب شيري رنگ مي شود و يک جرمکش موثر است معمولي ترين انواع مورد استفاده آن آريا فنل مصنوعي، الکيل فنل هاي ساده، هالوژن هاي فنله و نيتروفنلها مي باشند اغلب فنل ها با مواد ضد عفوني کننده غير قليايي فعال تر بوده زيرا محلولترند. عمل آنها سريع است.

بعضي از اين مواد ضدعفوني کننده برضد قارچ ها، باکتريهاي گرم و مثبت موثرند، ولي در مقابل اسپورهاي باکتريايي اثري ندارند. اينها مي توانند بعضي ويروس ها را تحت تاثير قرار دهند فنل ها در غلظت هاي زياد به عنوان يک سم پروتئين هاي سلولي رسوب مي کنند ولي در غلظت هاي کم تنها سيستم هاي آنزيمي سلول مختل مي شوند. فنل هاي مصنوعي مي توانندبراي آغشته کردن تخم مرغ ها، بهداشت هچري و وسايل و حوضچه هاي ورودي سالن ها استفاده شوند.

خواص مواد ضدعفوني کننده

ضريب فنل: اين ضريب تعيين کننده قدرت کشندگي موادئ ضدعفوني کننده نسبت به قدرت کشندگي فنل خالص است. اين ضرايب براي مقايسه تاثير مواد ضدعفوني کننده در قياس با عمل فنل استفاده مي شود ولي پيچيدگي اين قياس آزمايشگاهي خيلي زياد است آزمايش بايدبه طور دقيق منظم انجام شود.

ترکيبات يد: به شکل يد وفور در دسترس بوده که شامل ترکيبات معدني و محلول هاي مواد آلي هستند و معمولاً عمل آنها غيريوني بوده و قابل حل در آب مي باشند. اجزاء آن تنها با اسيد نوکلئيک سلول واکنش نشان مي دهند. اينها در محيط اسيدي ( ؟؟؟ ) مواد ضدعفوني کننده خوبي هستند و فعاليت آنها در محيط با ؟؟ قليايي و در حضور مواد آلي کم مي شوند بر روي باکتري هاي گرم و گرم منفي موثرند و به اسيد نوکلئيک ارگانيسم حمله مي نمايند. بدوفورها همچنين در مقابل قارچ ها و بعضي ويروس ها موثرند.

4-کلر: کلر يک ترکيب ضدعفوني کننده موثر بوده که به اشکال پودري (هيپوکلريت سديم يا کلسيم همراه با تري سديم فسفات هيدراته) و اشکال مايع( محتوي هيپوکلريت سديم، کلرامين هاي آلي و دي اکسيد کلر) موجود است. وقتي کلر آزاد ترکيبات کلره در حدود 300-200 باشد، ضدعفوني کننده خوبي مي باشد. وقتي عنصر کلر يا هيپوکلريت ها به آب اضافه شوند، اسيد هيپو کلرو ( ) مي سازند که اثر ميکرب کش دارد ولي در حضور مواد آلي کلر با مواد آلي ترکيب شده و ترکيبات با ثباتي مي سازند و بنابراين کلر آزاد در محلول کاهش مي يابد.

کلر عليه باکتري ها و قارچ ها موثر است و وقتي از هيپو کلريت ها به دست آيد به پوشش پروتئيني و اسيد نوکلئيک ويروس ها حمله مي کند. کلرهاي متصله مقل کلرامينها فعاليت کمي دارند. محلول هاي کلردار در محلول هاي اسيدي بيش از محلول هاي قليايي موثرندو در محلول هاي گرم بيش از محلول هاي سرد تاثير دارند. هيپوکلريت هاي سديم خيلي فعالاند. ولي عمر ضدعفوني کنندگي آن در يک دوره طولاني باقي مي ماند. بعضي از ترکيبات کلردار پوست را تحريک کرده و فلزات را تخريب مي نمايند.

5- آمونيوم چهارتايي: اين ترکيبات کاتيونيک (يون هاي با بار مثبت) بدون بو شفاف بوده و عمدتاً محرک نيستند. فعاليت ضدبوئي و تميزکنندگي دارند و به عنوان ماده ضد عفوني کننده در سطح اجسام کاملا موثر مي باشند. ترکيبات آمونيوم چهارتايي کاملاً قابل حل در آب هستند.ولي در محلول هاي صابوني يا جايي که بقاياي صابون يا مواد تميز کننده آنيونيک حضور داشته باشند، نمي توانند استفاده شوند. تاثير جرم کشي آنها در حضور مواد آلي کاهش مي يابد.

اين مواد شيميايي بر ضد باکتري هاي گرم مثبت موثرند و اندکي هم روي باکتري هاي گرم منفي تاثير دارند و بعضي قارچ ها و ويروس ها را هم مختل مي کنند. تاثير آنها با افزودن کربنات سديم بيشتر مي گردد.چون کربنات سديم محلول را قليايي مي کند در محيط کمي اسيدي و آّب هاي سخت نيز کاملا موثر مي باشند در موارد زيادي به محلول حاوي ؟؟ 500 آمونيوم چهارتايي و ؟؟200 اسيد اتيلن دي آمين تترا استيک (؟؟؟) کربنات سديم مي افزايند تا ؟؟ محيط به 8 برسد ( در حدود ؟؟ 200) و از ترکيب فوق براي ضدعفوني هچري استفاده مي نمايند. اين ترکيب را مي توان بر روي زمين، ديوارها و سيني هاي ستر استفاده کرد.

توجه: استفاده از ترکيبات آمونيوم چهارتايي در مجتمع هاي پرورش طيور، در بعضي کشورها با اعتراض روبرو شده است. چون اثرات مضري براي انسان مصرف کننده گوشت طيور دارد. اين ماده بايد پنج روز قبل از کشتار طيور مصرف نشود.

موارد استفاده مواد ضدعفوني کننده در هچري

مرکز مشاوره تخصصي طيور