يکي از معضلات و مشکلات پرورش دهندگان مرغ گوشتي بيماري هاي ميکروبي ايجاد شده در گله هاي گوشتي که مرغداران محترم را مجبور به استفاده از آنتي بيوتيک ها مي کند. عمده اين بيماري ها به دليل وجود عامل بيماري در محيط فارم ها و مرغداري ها، جوجه هاي نامرغوب که ناقل عامل بيماري از هچري هستند و همچنين به دليل بيماري هاي تنفسي ثانويه ميکروبي پس از درگيري با بيماري هاي ويروسي به صورت درگيري بيماري هاي ميکروبي حاصل از چندين ميکروب به صورت کمپلکس مشاهده مي نماييم.

با توجه به اين که باقيمانده آنتي بيوتيک ها در محصولات طيور به صورت گوشت وتخم مرغ براي مصرف کنندگان خطرناک و بيماري زا است و از طرفي عمده ابتلا به بيماري هاي ميکروبي در طيور گوشتي از سنين 30-25 روز تا موقع کشتار مشاهده و تشديد مي گردد. به ناچار مرغداران را ترغيب به استفاده از آنتي بيوتيک در سن پاياني پرورش مرغ گوشتي مي نمايد. تا ضمن حفظ کيفيت لاشه و وزن نهايي کشتار از سرمايه و دسترنج خود حفاظت نمايند.

متاسفانه استفاده از چندين آنتي بيوتيک با اعتقاد به اثرات سينرجيستي آنتي بيوتيک ها به صورت توأم و عدم رعايت زمان منع مصرف تا کشتار به دليل شدت يافتن بيماري هاي ميکروبي در اين سنين در طيور گوشتي باعث باقيماندن ترکيبات شيميايي آنتي بيوتيک در گوشت اين طيور شده وتوسط مصرف کننده گوشت مرغ استفاده مي شود.

با توجه به اعتقاد شخصي و مسئوليتي که نسبت به سلامت محصولات توليدي و مصرف کنندگان داشتم از چند سال قبل طرح پرورش کوتاه مدت مرغ گوشتي را به منظور عدم مصرف آنتي بيوتيک، ضريب تبديل غذايي بهتر، پرورش صحيح و با مديريت عالي مرغ گوشتي را برنامه ريزي کردم که در اين راستا علاوه بر موارد فوق گله هاي پرورش يافته از نظرظاهري، کيفيت لاشه و يکنواختي وزن بهتر و درصد تلفات کمتر در زمان 38-30 روز دوران پرورش با توجه به تقاضاي بازار با انتخاب مرغدار و دسترسي به موارد فوق، کشتار مي شوند.

با عنايت خداوند متعال در سال 1386 طرح مربوط را به عنوان مشاور بخش طيور مجتمع کشت و دام کنه بيست آستان قدس رضوي، در باره مرغداري اين واحد با تغييرات مديريتي و اصلاحات تاسيساتي و ساختماني به مرحله اجرا گذاشتم. در اين جا از همکاري هاي صميمانه جناب آقاي مهندس عباس ميري مديرعامل وقت مجتمع کشت و دام کنه بيست آستان قدس رضوي نهايت تشکر را دارم که با حمايت ها و مساعدت هاي ايشان طرح به موفقيت انجام شد. و امروز به توليد دائم و انبوه در اين مجتمع رسيده است.

موارد فني رعايت شده در طرح پرورش مرغ گوشتي بدون آنتي بيوتيک:

درمجموع اجراي اين طرح توليدي مبتني بر مديريت عالي در پرورش مرغ گوشتي در زمينه هاي بهداشت و قرنطينه و بيوسکيوريتي، مديريت تغذيه، مديريت تهويه، نور ، حرارت و ساير تاسيسات استفاده شده در مرغداري گذاشته شده است. که به اختصار به شرح هر يک از موارد ذکر شده فوق مي پردازيم:

الف) بهداشت، قرنطينه، بيوسکوريتي: رعايت کامل موارد بهداشتي، پاکسازي ، ضدعفوني و آماده سازي سالن ها درحدي انجام مي شود که بار ميکروبي سالن ها و محوطه مرغداري به حداقل برسد. ايجاد قرنطينه مناسب با کنترل کامل رفت و آمد افراد و وسايل و ساير وسائط نقليه و غيره به دور کامل بايد انجام شود. تا انتقال فيزيکي عوامل بيماري زا به حداقل برسد.

همچنين با اجراي دقيق واکسيناسيون و پيشگيري از وارد شدن استرس هاي واکسيناسيون حفظ سلامت و بيوسکيوريتي طيور بايد طبق برنامه ريزي صحيح اجرا گردد.در اين رابطه تهيه جوجه يکروزه گوشتي کاملاً سالم و درجه يک الزامي است. انتقال جوجه از جوجه کشي تا مرغداري بايد تحت نظارت و کنترل کامل انجام شود تا استرس حمل موجب پايين آمدن کيفيت سلامت جوجه يکروزه نشود.

ب) مديريت تغذيه: استفاده از مکمل مرغوب با فرمول مخصوص، استفاده از دان کرامبل و پلت با مواد اوليه مرغوب و عاري از آلوده گي هاي ميکروبي و قارچي با فرمول مخصوص در مقاطع سني مختلف و همچنين مديريت تغذيه ونحوه پخش دادن در دانخوري هاي دستي و اتومات در هفته هاي مختلف زندگي طيور و نظارت و کنترل دائم و رعايت کامل بهداشت آبخوري ها و دانخوري ها و جلوگيري از آلوده شدن دان درهنگام تغذيه از عومل بسيار مهم در رشد مناسب جوجه ها وپيشگيري از انتقال عوامل بيماري زاي ميکروبي به دستگاه گوارش مي باشند. ضمن اينکه با استفاده از مواد مخصوص در فرمول دان سعي مي شود فلورميکروبي دستگاه گوارش از ميکروبهاي بيماري زا به ميکروب ارگانيسم هاي مفيد جايگزين گردد.

ج) مديريت تهويه، حرارت، رطوبت: در اين راستا تهويه مناسب و کافي در سنين مختلف پرورش طيور با انواع تهويه طولي، عرضي، يا مختلط به دور از کوران هوا و به نحوي بايد انجام شود که ميزان هواي لازم با توجه به وزن طيور در سنين مختلف قابل تنظيم باشد. اندازه گيري سطوح هواددهي متناسب با نياز وزن نهايي پرندگان يک آشيانه و ميزان هواي تهويه شده توسط هواکش ها که حتماً از نظر تخليه هوا بايد بوسيله دستگاههاي مخصوص اندازه گيري شوند الزامي است.

حرارت به تناسب سن جوجه ها براساس توصيه استناندارد نژاد تنظيم مي گردد. رطوبت با استفاده از دستگاههاي رطوبت ساز و آب پاشي قسمت هاي خالي سالن و ديوارها به دور از پاشش قطرات آّب روي بستر و پرندگان که موجب استرس و سرماخوردگي و احتمال ايجاد بيماري هاي انگلي بستر نظير کوکسيديوز مي شود بايد تامين گردد.هرگونه نقص در اين بخش باعث تشديد بيماري هاي ميکروبي، انگلي و تنفسي مي گردد.

د) مديريت روشنايي: در اين طرح به دليل استفاده از دان و مکمل با فرمول مخصوص رشد سريع جوجه ها مخصوصاً بعد از 25 روزگي مشاهده مي گردد. که جهت جلوگيري از عوارض آسيت و سکته برنامه نوري با محدوديت روشنايي اجرا مي گردد.

ه) تاسيسات و لوازم پرورش: استفاده از آبخوري هاي نيپل که کمترين آلودگي را دارند. دانخوري هاي اتومات بشقابي که کنترل مصرف دان و آلودگي هاي محيطي بهتر بر آنها اعمال مي شود، سيستم هاي گرمايي هيتر نيز ضمن دميدن هوا به داخل سالن موجب گرم شدن هوا مي شوند و از کم شدن اکسيژن که توسط بخاري هاي با سوخت داخل سالن هستند بسيار بهتر مي باشند. با توجه به موارد ذکر شده مديريتي و همچنين کنترل هاي دائم و مستمر مرغداران و به عبارتي دقت و حساسيت مرغدار به تمامي عوامل موثر در پرورش بهتر وا عمال مديريت عالي به نتيجه بسيارخوبي دست خواهند يافت. در گله هاي پرورش يافته 000/80 قطعه اي؛ نزادهاي لوهمن و راس 308 به طور متوسط راندمان هاي زير حاصل شده است که اهم آن ها به اختصار درج مي گردد:

1- سن پرورش 40-35 روز با احتساب زمان بارگيري و تخليه مرغداري

2- درصد تلفات وحذفي 7-4% (حداقل وحداکثر در 5 گله پرورش يافته)

3- ضريب تبديل غذايي کمتر از 8/1 کيلوگرم دان به ازاء هرکيلوگرم وزن زنده طيور پرورشي

4- ميانگين وزن حاصل از اين زمان پرورش 2340-2100 گرم

5- يکواختي پرندگان موقع کشتار(cv وزن گله) کمتر از 8 درهر 5 گليه پرورشي

6- آلودگي بيماريهاي ميکروبي،ويروسي، قارچي، انگلي و متابوليکي درهيچکدام از گله ها مشاهده نشده است.

7- با اجراي اين طرح امکان شش دوره جوجه ريزي مرغ گوشتي در سال محقق شده است.

اميدوارم با همکاري و هماهنگي با ساير همکاران محترم مرغدار بتوان طرح پرورش کوتاه مدت مرغ گوشتي، بدون بيماري و بدون استفاده از آنتي بيوتيک ها را در کليه نقاط ايران اجرا نمايم که حاصل آن تبادل اطلاعات و تجربيات و کاهش تلفات، ضايعات، و به عبارتي جلوگيري از به هدر رفتن سرمايه ملي است. و همچنين کمک موثري در سلامت افراد جامعه، کاهش اپيدمي بيماري هاي طيور و حفظ سرمايه مرغداران محترم را دارد.

مهندس مجتبي شکري هراتي
مدير فني ارشد و پرورش طيور و کارخانجات جوجه کشي