كنتور آب سالن مقدار آب آشاميدني وارد شده به سالن مرغداري را دقيقاً بيان می‌كند اما نمی‌تواند بیان کند كه دقيقاً چه مقدار از آن نوشيده شده است. براي دانستن مقدار دقيق آب نوشيده شده توسط پرنده‌ها به مطالعة وضعيت بستر نياز داريم.
آب وارد شده به سالن مرغداري، تبخير، ريخت و پاش و نوشيده مي‌شود. مجموع اين سه مورد كل آب ورودي به سالن است كه مقدار دقيق آن توسط كنتور نشان داده مي‌شود. ارائه آب فراوان به پرنده‌ها براي تبديل مطلوب خوراك به محصول ضروري است ولي مصرف بيش از حد آب موجب ريخت و پاش آب و بستر مرطوب مي‌شود كه نتيجة آن افزايش توليد آمونياك و محيط ناسالم براي پرنده‌ها است و موجب افزایش تلفات، بيماري، عارضه تاول سينه و سوختگي مفصل خرگوشي شده و سود را كاهش مي‌دهد.
در سيستم آبخوري نيپل، ريزش آب به علت بالا بودن فشار آب رخ مي‌دهد. در صورت بالا بودن فشار آب در سيستم، هر وقت كه پرنده به آبخوري نوك مي‌زند، ترشح آب از نيپل بيش از توانايي پرنده برای مصرف آن است و لذا آب اضافي، روي بستر می‌ريزد. تنظيم كردن طولاني مدت سيستم آبخوري مرغداري با فشار آب زياد، سبب اثرات مضري مي‌شود. بنابراين توجه به دو مورد زير لازم است:
1 ـ بسياري از جداول مصرف آب روزانه براساس سيستم‌هاي آبخوري روباز قديمي شکل گرفته‌اند. اين جداول براي مديريت طيور امروزي معتبر نيستند. اولين بار استفاده کنندگان از سيستم آبخوري نيپل متوجه شدند که در زمان تبديل سيستم کهنه به نو، مصرف آب 15 تا 25 درصد کاهش می‌يابد. اغلب آنها فشار آب سيستم را افزايش دادند تا مصرف آب به همان سطوح قبلي برسد که اين کار موجب بروز مشکلات بستر مرطوب گرديد.
2 – مرغدار با افزايش فشار آب سيستم آبخوري قادر به توانمندتر کردن پرنده به نوشيدن آب بيشتر نيست. پرنده‌ها به اندازة توان خودشان آب مي‌نوشند و آب در مقادير بيشتر روي کف مرغداري مي‌ريزد. مرغداراني که مصرف آب را اندازه‌گيري نموده و وضعيت بستر را هم زير نظر دارند، از مشکلات مربوط به بستر مرطوب پیشگیری نموده و گله‌هاي سالم‌‌تري هم دارند. مرغداران بايد از توصيه‌هاي زير تبعيت نمايند: • کيفيت بستر در بروز توان توليد خوب يا عالي گله نقش محوري دارد.
• همة سيستم‌هاي آبخوري نيپل بدون سینی چکه جوجه‌هاي گوشتي، حداقل فشار آب را براي جوجه‌هاي يک روزه پيشنهاد مي‌کنند. بسیاری از سازندگان به عنوان يک قانون، فشار برابر با ستون آبي به ارتفاع يک اينچ (5/2 سانتيمتر) را توصيه مي‌کنند. بعد از يک هفتگي سازندگان در رابطه با تنظيم فشار آب سيستم آبخوري اختلاف نظر دارند. مرغداران بايد اطمينان يابند که فشار آب سيستم براساس دستورالعمل سازندگان دستگاه مورد استفاده، تنظيم شده است.
• بستر سالن مرغداري را روزانه بررسي کرده و وضعيت آن را يادداشت نماييد. اگر بستر مرطوب يا خيس بود، فشار آب سيستم آبخوري را به‌اندازه‌اي کاهش دهيد که بستر شروع به خشک شدن نمايد. بعدا با افزايش سن پرنده‌ها فشار آب را زياد کنيد.
• اگر بستر زير لوله‌هاي سيستم آبخوري نيپل کاملا خشک بود، فشار آب سيستم آبخوري را به اندازة ستون آبي به ارتفاع دو اينچ (5 سانتيمتر) افزايش دهيد و سپس دست نگه‌داريد. فشار آب سيستم آبخوري را فقط در حدي افزايش دهيد که بررسي وضعيت بستر اجازه مي‌دهد.
• در هواي سرد، به علت کاهش مصرف آب پرنده‌ها، فشار آب سيستم آبخوري را کم کنيد. در ماه‌هاي سرد، بستر مرطوب همراه با کاهش تهوية سالن، پرنده‌ها را در معرض خطر افزايش غلظت آمونياک در هواي سالن قرار مي‌دهد.
• در سالن‌هاي با کف شيب‌دار، فشار آب بيشتر مي‌شود. حتي باوجود وسايل ويژة کاهندة شيب، پايين نگه داشتن فشار آب مهم است. و باز هم مطالعة وضعيت بستر، مرغدار را راهنمايي مي‌کند.
از داده‌هاي حاصل از سنجش مصرف آب به عنوان شاخص سلامت پرنده استفاده کنيد. يک کاهش ناگهاني در مصرف آب مي‌تواند بيانگر بيماري پرنده‌ها باشد. يک افزايش ناگهاني در مصرف آب مي‌تواند در اثر ترکيدگي لولة آب سيستم آبخوري سالن باشد. استفاده اساسي ((مطالعة وضعيت بستر))، تعيين فشار آب مناسب آبخوري براي رسيدن به محيطي مطلوب‌تر براي حصول بهترين نتايج است.
نهايتا از داده‌هاي فني حاصل براي تعيين اينکه آيا پرنده‌ها در طي دوره پرورش آب کافي مصرف کرده‌اند، استفاده کنيد. اگر نتايج خوب هستند شما نبايد نگران تفاوت بين مصرف آب واقعي و مصرف خردمندانة آب باشيد.

محمد یگانه‌پرست
عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم